İstanbul Sözleşmesinin tek yanlı feshine dair Cumhurbaşkanının anayasaya aykırı kararı, mahiyeti ve doğurduğu sonuçları itibariyle, idari bir işlem olmayıp, kanun hükmünde bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesidir.
Adı ne olursa olsun, bu karar; hukuken, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi kabul edilerek, denetlenmesi, şekil ve esas yönünden anayasaya ve yasalara uygun olup olmadığının denetlenmesinde ve iptal edilmesinde, Anayasa Mahkemesi görevli olup, bu konuda Danıştay asla yetkili değildir.
Bu konuda daha önce de makale yazmıştık.
Bu iddialı görüşümüzün hukuki nedenlerine gelince;
Evrensel Hukuk kurallarına göre, usulde paralellik (şekil muvaziliği) ilkesi esastır.
Bir konu kanun ile düzenlenmiş ve yürürlüğe sokulmuşsa, yine aynı usulle; yani kanunla yürürlükten kaldırılabilir.
Anayasamızın 90. maddesine göre; hükümleri, iç hukukumuzda kanun hükmünde geçerli olan, kurallar hiyerarşisinde milli hukukun da üzerinde olan, hatta anayasaya aykırığı dahi ileri sürülemeyen İstanbul sözleşmesi de, anayasamızın 90. maddesine göre, Türkiye Büyük Millet Meclisinin çıkardığı bir kanunla onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
Usulde paralellik ilkesine göre, İstanbul Sözleşmesinden tek yanlı çıkış da, ancak Türkiye Büyük Millet Meclisinin çıkaracağı bir kanunla olabilir.
Haydi diyelim ki; meclisten kanun çıkarılmadı. Bunun karşılığı, sonradan meclisin onayına sunulacak olan Cumhurbaşkanlığı kararnamesidir.
Bu itibarla, Cumhurbaşkanı; ben İstanbul Sözleşmesini tek yanlı feshediyorum ve bu sözleşmeden çıkıyoruz diyorsa ve bu kanunda bir karar çıkarmışsa, hukuken bu kararın adı, Anayasa yargısına ve denetimine tabi olan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesidir.
Peki, Cumhurbaşkanı bu konuda, yani yasayla yürürlüğe giren İstanbul Sözleşmesinin tek yanlı feshedilerek bu sözleşmeden çıkılması konusunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir mi, buna yetkili midir?
Çıkaramaz.
Bu konuda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarma yetkisi yoktur.
Zira; Cumhurbaşkanı anayasanın 104. maddesine göre, ancak yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarabilir.
Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz.
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu Ve Yargılama Usulleri Kanununun, Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkilerini düzenleyen 3. maddesine göre; Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin, şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla açılan iptal davalarına bakmak, Danıştay’ın değil, Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkisindedir.
Danıştay; Anayasa Mahkemesi yargı yoluna, Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkisine tabi olan, mahiyeti ve doğurduğu sonuçları itibariyle bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi olarak kabul edilmesi gereken İstanbul Sözleşmesinin feshedilerek sözleşmeden tek yanlı çıkılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararının yargısal denetimini yapamaz, bu kararın şekil ve esas yönünden anayasaya uygun olup olmadığını denetleyemez, bu konuda hüküm kuramaz, aksine bir davranış yetki gaspıdır.
Zaten, bu koşullarda, sonuç olarak Danıştay’dan anayasaya ve hukuka uygun olumlu bir karar çıkacağı da çok şüphelidir.
Açıkladığımız nedenlerle; Danıştay, bu konuda yetkisiz olduğuna, yetkinin Anayasa Mahkemesine ait olduğuna hükmederek YETKİSİZLİK kararı vermelidir.
Ülkemizdeki, bu kadar Hukuk Fakültelerine, hukuk hocalarına, mangalda kül bırakmayan anlı şanlı hukukçulara rağmen, bu konuda yanlış adım atılmış, İstanbul Sözleşmesine ve bu sözleşmenin koruma altına aldığı kadınlarımıza yazık olmuştur.
Güner Yiğitbaşı
29/04/2022
Hukukçu