C Dili – 8. Konu
POINTER NEDIR?
Basitce, pointer, bir adrestir. Bir degisken olmak yerine, bir degiskenin
hafizadaki adresini tasiyan bir ‘ok isareti’dir.
================================================================
main() /* Pointer kullanimi ornegi */
{
int index,*pt1,*pt2;
index = 39; /* herhangi bir deger */
pt1 = &index; /* ‘index’ in adresi */
pt2 = pt1;
printf(“Deger simdi %d %d %d dir.n”,index,*pt1,*pt2);
*pt1 = 13; /* ‘index’ in degerine degisiklik yapalim */
printf(“Degistikten sonra ise %d %d %dn”,index,*pt1,*pt2);
}
================================================================
Su an icin, programin index degiskenini ve iki tane astrisk ile baslayan
terimlerin tanimlandigi yere bakmayin. Aslinda astrisk denilen bu isarete,
biz simdilik ‘yildiz’ diyelim.
Programda ilk once, index degiskenine 39 degerini atiyoruz. Bunun
altindaki satirda ise, pt1’e tuhaf bir deger atanmasini goruyoruz – index
degiskeni, ve onunde bir & ampersand isareti ile. Bu ornekte, pt1 ve pt2
pointer dir, ve index de basit bir degiskendir. Simdi bir problemle karsi
karsiyayiz. Bu programda pointer kullaniliyor, fakat nasil kullanilacagini
ogrenmedik.
Bu gorecekleriniz biraz aklinizi karistiracak, fakat bunlari anlamadan
gecmeyin.
IKI ONEMLI KURAL
1. Onune ampersand isareti konmus bir degisken, o degiskenin adresini
belirtir. Yani altinci satir, soyle okunabilir: “pt1, index isimli
degiskenin adresini alir.”
2. Onune yildiz konmus bir pointer, kendisinin tuttugu adreste bulunan
degeri gosterir. Programin dokuzuncu satiri, soyle okunabilir: “pt1
pointer’inin gosterdigi yere, 13 degeri atandi.”
HAFIZA YARDIMCISI
1. & ‘i bir adres olarak dusunun.
2. * ‘i adresteki deger olarak dusunun.
pt1 ve pt2 pointer olarak, kendileri bir deger tasimazlar, fakat
bellekteki bir adresi gosterirler. Bu programda, ‘index’ degiskenini
gosteren pointer’lar oldugu icin, degiskenin degerini hem index ile, hemde
onun adresini tasiyan pointer’lar ile degistirebiliriz.
Dokuzuncu satirda, index degiskeninin degeri, pt1 pointer’i ile
degistiriliyor. Program icinde ‘index’ i kullandigimiz herhangi biryerde,
(pt1 baska birseye atanincaya kadar), ‘*pt1’ i de kullanmamiz
mumkundur, cunku pt1, index’in adresini tasimaktadir.
BIR BASKA POINTER
Programa degisklik katmak icin, birbaska pointer daha tanimladim. “pt2”
isimli bu pointer, yedinci satirda “pt1″‘in tasidigi adresi almaktadir. Bu
atamadan once, ayni henuz deger atanmamis degiskenler gibi icinde rastgele
bilgiler vardir. Bundan sonra, “pt2” de “index” degiskeninin adresini
tasimaktadir. Ornegin, dokuzuncu satirda “*pt1” i “*pt2” ile degistirsek
de, sonuc ayni olacaktir – cunku iki pointer da ayni adresi tasimaktadir.
SADECE BIR DEGISKEN
Bu programda uc tane degisken var gibi gorunse de, aslinda bir tane
degisken tanimlidir. Iki pointer ise, bu degiskenin adresini tutmaktadir.
Bu durum, “printf” komutunun hep 13 degerini yazmasindan da anlasilabilir.
Bu gercekten anlamasi zor bir kavramdir, fakat en kucuk C programlari
disinda hepsi tarafindan kullanildigi icin, ogrenmeniz gereklidir.
POINTER NASIL TANIMLANIR
Programin ucuncu satirinda, ilk once “index” isimli degisken tanimlanir,
daha sonra da iki tane pointer tanimlamasi goreceksiniz. Ikinci tanim, su
sekilde okunabilir: “pt1’in gosterecegi adres, bir tamsayi degiskenine ait
olacak.” Yani, “pt1”, tamsayi bir degiskeninin pointer’i olur. Ayni
sekilde, “pt2” de, yine bir tamsayi degiskeninin pointer’i olur.
Bir pointer, bir degiskenin adresini tasimak icin tanimlanir.
Tanimlandigindan baska bir degisken tipi icin kullanimi “uyumsuz veri
tipi” hatasinin olusmasina sebep olur. Ornegin, “float” tipi bir pointer,
“int” tipli bir degiskenin adresini alamaz.
POINTER’LI IKINCI PROGRAMIMIZ
POINTER2.C:
================================================================
main()
{
char katar[40],*orada,bir,iki;
int *pt,list[100],index;
strcpy(katar,”Bu bir karakter kataridir.”);
bir = katar[0]; /* bir ve iki ayni degeri tasirlar */
iki = *katar;
printf(“Ilk cikti %c %cn”,bir,iki);
bir = katar[8]; /* bir ve iki ayni degeri tasirlar */
iki = *(katar+8);
printf(“Ikinci cikti %c %cn”,bir,iki);
orada = katar+10; /* katar+10 ve katar[10] aynidir. */
printf(“Ucuncu cikti %cn”,katar[10]);
printf(“Dorduncu cikti %cn”,*orada);
for (index = 0;index < 100;index++)
list[index] = index + 100;
pt = list + 27;
printf(“Besinci cikti %dn”,list[27]);
printf(“Altinci cikti %dn”,*pt);
}
================================================================
Bu programda, iki tane pointer, iki tane dizi ve uc tane degisken
tanimliyoruz. “orada” isimli pointer, karakter tipi, ve “pt” ise, tamsayi
tipindedir.
BIR KATAR DEGISKENI ASLINDA BIR POINTER DIR
C programlama dilinde, bir katar degiskeni, o katarin baslangicini
gosteren bir pointer olarak tanimlanmistir. Programda bir bakin: once
“katar” isimli diziye sabit bir katar atiyoruz. Daha sonra, “bir” isimli
degiskene, “katar” in ilk harfini atiyoruz. Sonra, “iki” isimli degiskene,
ayni degeri atiyoruz. Ikinci satirda “*katar[0]” yazmak yalnis olurdu,
cunku yildiz isareti, koseli parantezlerin yerini almaktadir.
“katar” i neredeyse tam bir pointer gibi kullanabilirsiniz, yegane farki,
tuttugu adres degistirilemez, ve daima o katarin baslangic adresini
gosterir.
Onkinci satira gelince, katarin dokuzuncu karakterinin (sifirdan
basladigimiz icin), iki ayri sekilde “bir” ve “iki” isimli degiskenlere
atandigini goruyoruz.
C programlama dili, pointer’in tipine gore, index ayarlamasini
otomatik olarak yapar. Bu durumda, “katar” bir “char” olarak tanimlandigi
icin, baslangic adresine 8 eklenir. Sayet “katar” “int” (tamsayi) olarak
tanimlanmis olsa idi, index iki ile carpilip, “katar” in baslangic
adresine eklenirdi.
“orada” bir pointer oldugu icin, 16. satirda “katar” in 11. elemaninin
adresini tasiyabilir. “orada” gercek bir pointer oldugu icin, herhangi bir
karakter degiskeninin adresini gosterebilir.
POINTER VE ARITMETIK
Her cesit islemler, pointer’lar ile mumkun degildir. Pointer bir adres
oldugundan, ona bir sabit rakam ekleyip, daha ilerideki bir adrese
erismek mumkundur. Ayni sekilde, pointer’in adresinde bir rakam cikartip,
daha onceki hafiza bolgelerine erismek mumkundur. Iki pointer’i toplamak
pek mantikli degildir, cunku bilgisayardaki adresler sabit degildir.
Cikacak rakamin tuhaf olacagi icin pointer ile carpma da yapilamaz. Ne
yaptiginizi dusunurseniz, yapabilecekleriniz ve yapamayacaklariniz kendini
belli edecektir.
TAMSAYI POINTER’I
“list” isimli tamsayi dizisine, 100 den 199 a kadar degerler verilir. Daha
sonra, 28. elemanin adresini, “pt” isimli pointer’a atiyoruz. Daha sonra
ekrana yazdigimizda, gercektende, o degeri aldigini goruyoruz.
Daha onceki konularda, bir fonksiyondan veri degerlerini dondurmek icin
iki metod oldugunu soylemistim. Ilki, bir dizi kullanarakti. Ikincisini
herhalde tahmin edersiniz. Sayet tahmininiz “pointer sayesinde” idiyse,
tebrikler.
CIFTYON.C:
================================================================
main()
{
int cevizler,elmalar;
cevizler = 100;
elmalar = 101;
printf(“Baslangic degerleri %d %dn”,cevizler,elmalar);
/* “degistir” i cagirinca, */
degistir(cevizler,&elmalar); /* cevizlerin DEGERI ve, */
/* elmalarin adresini geciriyoruz */
printf(“Bitis degerleri ise, %d %d dir..n”,cevizler,elmalar);
}
degistir(kuru_yemis,meyvalar) /* kuru_yemis tamsayidir */
int kuru_yemis,*meyvalar; /* meyvalar bir tamsayi pointer’idir */
{
printf(“Degerler %d %dn”,kuru_yemis,*meyvalar);
kuru_yemis = 135;
*meyvalar = 172;
printf(“Sonraki degerler %d %dn”,kuru_yemis,*meyvalar);
}
================================================================
Burada, iki tane tamsayi degiskeni (pointer degil) tanimliyoruz:
“cevizler” ve “elmalar”. Once bunlara birer deger atiyoruz, ve “degistir”
isimli fonksiyonu cagiriyoruz. Cagirirken, “cevizler” in degeri (100), ve
“elmalar” degiskeninin adresini geciriyoruz. Fakat, fonksiyona da, bir
deger ve bir adres gelecegini haber vermemiz gereklidir. Bunun icin,
fonksiyonun parametreleri tanimlanirken, bir adres tasiyacak olan sembolun
basina bir yildiz koymamiz yeterlidir.
Fonksiyonun icinde, bu iki degeri degistirip, eski ve yeni degerleri
ekrana yaziyoruz. Bu program calistiginda, ana programdaki “cevizler” in
degerinin ayni kaldigini fakat “elmalar” in yeni degerlerini aldigini
goreceksiniz.
“cevizler” in degerinin ayni kalmasinin nedeni, fonksiyona bir
deger gecirildiginde, C dilinin o degerin bir kopyasini fonksiyona
gecirmesi yuzundendir. Programa geri dondugunuzde, degerin bir kopyasini
kullandigimiz icin asil degerin degismedigini goreceksiniz.
“elmalar” in degerinin degismesi ise, yine fonksiyona “elmalar”
degiskeninin adresinin bir kopyasi gecirildigi halde, bu adres ana
programdaki “elmalar” a karsilik geldigi icin, fonksiyonda bu adresteki
degeri degistirir degistirmez, “elmalar” in da degeri degismis olur.
ODEV
1. Bir karakter katari tanimlayin, ve icine “strcpy” ile bilgi koyun. Bir
dongu ve pointer ile katari harf-harf (teker teker) ekrana yazin.
Programin basinda pointer’i katarin ilk elemanina atayin, daha sonra cift
arti isareti ile pointer’in degerini arttirin. Ayri bir tamsayi degiskeni
ile kac karakter yazilacagini kontrol edin..
2. 1. deki programi, pointeri katarin sonuna atayip, cift eksi isaretini
kullanarak sondan basa dogru yazmasi icin degistiriniz.